De Knobbelzwaan

Heb je ze ook gezien in de buurt van het Kruidenlaantje? Eerst waren er twee, toen een nest met eieren en enkele weken later waren daar de jonge knobbelzwanen. Parmantig zwommen ze achter hun ouders aan en als je te dichtbij kwam, kwamen de ouders imponerend en blazend op je af. Statige, grote witte vogels.

Was het je ook opgevallen dat sommige zwaantjes witte dons hadden en anderen er heel anders uitzagen met grauwbruine dons? Hadden we te maken met verschillende soorten of is er wat anders aan de hand? Het kleurverschil komt omdat we twee soorten knobbelzwanen in Europa kennen, de ‘Poolse’ en de ‘Nederlandse’. De Poolse zijn te herkennen aan hun lichte poten en witachtige dons. De Nederlandse hebben donkere poten en zijn bij de geboorte grauwbruin. Ook in hun eerste levensjaren blijft dit onderscheid bestaan.

Vroeger waren deze twee soorten ver van elkaar gescheiden en waren er twee populaties, een oostelijke en westelijke in Europa. Door de enorme toename van de knobbelzwaan zijn beide populaties de laatste 50 jaar naar elkaar toe gegroeid. Nu leven ze in heel Europa in gemengde groepen. Als een Poolse en een Nederlandse zwaan samen tot broeden komen ontstaan er op die manier ‘verschillende’ jongen. 

Het is genetisch bepaald. Bijna altijd zijn er lichte en donkere donsjongen in één nest te vinden. Ook in de eerste levensjaren blijft dit onderscheid bestaan. De lichte Poolse hebben al snel witte veren terwijl de Nederlanders Knobbelzwanen pas na drie jaar helemaal wit zijn.  Let er maar eens op als je weer jonge of halfvolwassen Knobbelzwanen ziet. Of als ze volwassen zijn en het verenkleed helemaal wit is verraadt de kleur van de poten nog steeds waar hun voorouders vandaan kwamen.

In Nederland komen vier soorten zwanen voor. In de winter komen de Kleine- en Wilde Zwaan vanuit Noord Siberië naar midden Europa om te overwinteren. Het hele jaar door kun je de Zwarte Zwaan in Nederland zien. Afkomstig uit Australië is de zwaan als siervogel geïmporteerd en werd in gevangenschap gehouden totdat er een aantal wisten te ontsnappen en zich hier vestigden. De knobbelzwaan is het hele jaar te zien in Nederland en komen vaak op ons Piccardthof om te eten in de sloten en vijver.

Lex Tervelde