MYHTOLOGIE
Ooit werd een boom als een levend wezen ervaren, een soort wandelende tak maar dan groter. Onze voorouders vereerden ze, er gingen sterke positieve krachten uit van een boom die we verleerd hebben te ervaren. Bomenknuffelaar, zul je nu denken. Raar hoor. Inderdaad leven we in een heel nieuwe tijd, met goede dingen maar ook dingen onder de oppervlakte van ons bewustzijn waar we heimwee naar kunnen voelen. Wat ooit normaal was: dat respect, zo vanzelfsprekend: en er worden nu daarentegen oerbossen massaal gekapt. Maar gelukkig en ook mede dankzij de wetenschap willen we bomen weer een kans geven.
Dat stukje voorouder mythologie zou ik nader willen belichten. Op een of andere manier is er nooit een sterker gevoel van verbinding dan in de natuur. Nu ben ik niet echt religieus, maar als ik in een tijd had geleefd van natuurreligie dan zou ik me hebben thuis gevoeld. Onbewust ben ik mijn leven lang op zoek geweest naar dat gevoel van een soort ‘thuiskomen’. En dat ervaar ik altijd in de natuur. Buiten in het groen, onder de bescherming van grote bomen: wat losser in mezelf, (of mijn ego), ruimer in mijn vel, hoe je het ook noemen wilt, kan ik nog steeds de heelheid voelen van toen ik kind was. Alleen is het nu minder vanzelfsprekend. Ik moet daar iets voor doen! Soms kun je je ook afvragen hoe het de mensheid zal vergaan die helemaal losgeslagen is van deze verbon- denheid, wat hebben we de aarde aangedaan in de laatste eeuwen. Natuurlijk zijn we in een sneltreinvaart in een tijdperk aangekomen waar we religies achter ons lieten, en dat is goed. Tegelijkertijd gaf het ons de kans om ons technisch en rationeel te ontwikkelen maar daarnaast ook ons eigen bewustzijn over onszelf, over wie we zijn, het individu, we onderscheiden ons van de ander. Misschien zou je kunnen stellen dat we daar wat in doorgeschoten zijn, maar terugkeren naar het oude dat is geen optie. Toch ervaren we een huisje op de Piccardthof nog steeds diep van binnen als een ‘paradijs’.
Hoe mooi zou het zijn om ons verworven bewustzijn aan te wenden om tot een bewust na denken te komen over wat we zijn kwijtgeraakt en of we dit gevoel van verbinding bewust maar dan helemaal anders en uniek terug kunnen krijgen. Als een daad in het heden.
En dat we de natuur weer kunnen voelen, van binnen, de levenskracht, het opgaan in iets anders, misschien groter dan ik.. oude mythologische verhalen helpen mij daar bij.
De boom is een fenomeen. In riten gaven de mensen blijk van verering, maar we kunnen deze verering ombuigen naar respect voor onszelf de ander en de ruimte om ons heen waar we deel van zijn. Sommige bomen waren ooit heilig, misschien kunnen we dit heilige transformeren naar liefdevollere keuzes in het leven. Van onverschilligheid naar verwondering toe. In plaats van het dualistische karakter van meningen en ideeën, diversiteit omarmen op elk vlak. Ons lot (de mensheid), is sinds de oertijd verbonden met de bossen en met elkaar. De relatie tussen mens en boom is net zo oud.
Ook tegenwoordig weten we ‘opnieuw’ dat we het niet zullen redden op aarde zonder bomen, zij zullen gaan bepalen of het klimaat voor ons nog ten goede keert. De aarde en de bomen kunnen wél zonder ons.
Bomen zijn de oudste en de grootste planten van de planeet. Mammoetbomen bereiken soms een leeftijd van 4600 jaar. De reuzen Eucalyptus wordt 150 m hoog, Platanen kunnen een stamomtrek van 47 meter bereiken.
Een 100 jaar oude den verwerkt op een zonnige dag de kooldioxide concentratie van 2-3 eengezinswoningen. Hij verzorgt een koelte vergelijkbaar met 70 airco’s. En hij haalt de leeftijd van 1000 jaar!
Een volwassen loofboom produceert 370 liter zuurstof per uur, bevat 2500 kg zuivere koolstof en heeft in zijn leven 18 miljoen kuub kooldioxide verwerkt (en in de bodem opgeslagen). Heeft 9100 kg CO2 en 3700 liter H2O chemisch omgezet door fotosynthese; 23 miljoen calorieën opgeslagen en 6600 liter zuurstof aan mens en dier gegeven. Daarnaast 2500 ton water vanuit de wortels naar de kroon gebracht -tegen de zwaartekracht in- (een paar duizend liter per dag), dit in de atmosfeer gebracht en daarmee warmte gebonden, regen veroorzaakt en elk klimaat significant verbeterd. Laat staan de dieren , vogels insecten, fungi etc….
Een boom van 100 jaar heeft een mens 20 jaar met adem verzorgd, en hoe ouder hoe meer zuurstof hij produceert. Maar dan nog steeds is de waarde vele malen groter dan dat wat je in getallen en ecosystemen kunt uitdrukken. Want dat is wat we weten.
In de Germaanse mythologie waren het 2 bomen die de adem van de goden ontvingen! Hieruit ontstonden de eerste mensen. In het epos Edda wordt over de machtige Es verteld, de wereldboom Yggdrasil (vertaling: de Ik-drager) wiens kroon het hele universum droeg. In vele andere afzonderlijk van elkaar levende volkeren zoals Germaanse, Keltische, Indiase en Indiaanse scheppings-mythologiën, zijn het de bomen waaruit Goden mensen schiepen.
Foto: Jan Willem van Vliet
De Romeinse dichter Vergillius bericht in zijn epos Aeneïs over eikenbossen waar mensen wonen, die uit bomen ontstaan zijn. De Griekse dichter Hesiodus beschrijft hoe oppergod Zeus het derde mensen geslacht uit Essen schiep. De indianenstam Algonkin, stamt af van de pijl die de schepper in de Es schoot, volgens overlevering.
In Europa stonden onze voorouders dicht bij de goden, maar de druïden bouwden geen tempels, kerken of moskeeën, maar vereerden hen op de plek waar hun nabijheid gevoeld werd: onder bomen. Het mooie ervan vind ik dat het Latijns voor religie uit het werkwoord religare of religere stamt wat ‘verbinden’ betekend en ook ‘naleven’ in de breedste zin van het woord. In de bijbel staat dat Abraham bij de heilige Eik te Marmre tot zijn god bad. Later eisten de gezagsdragers van het concilie te Arles in 314 n C. de mensen te stoppen met de godslasterlijke boomcultus. Er werd begonnen met de vernietiging van alle heilige bossen. Het woord heilig betekend trouwens: ‘heel’, een bos was heilig omdat hij het evenwicht op aarde bewaart. Overal ter wereld hebben onze Christelijke missionarissen de heilige plaatsen= bossen weten te vernietigen. Ook het kruis van Christus werd eerst met een machtige boom vergeleken, Bonifatius liet in de 8e eeuw de beroemde Eik van Odin vellen ipv deze met Christus in verbinding te brengen. Echter elke contradictie in het leven zou een betekenis kunnen krijgen. Namelijk van 2 (=oorlog tégen) weer 1 (=verbroedering) maken. Heelheid ipv dualiteit. Alleen past het de moderne mens om dit op geheel eigen wijze tot stand te brengen. Zonder zijn individualiteit ervoor te offeren.
Yggdrasil, en de mythe van de levensboom waar de slang/worm (onderwereld) aan de wortels knaagt en de bron vergiftigd.
De adelaar erboven als wijze koning der dieren (geest) en de eekhoorn die tussen de twee heen en weer rent om de twee met elkaar te verbinden (aarde).
Foto: Wiki
De symboliek van de boomreuzen is daarin interessant. Ze belichamen de woeste pure levenskracht, maar ook de wens naar erkenning. Eigenlijk zegt dat iets over het individuatie proces dat de mens dan nog te wachten staat, zoals de boom met de appel in het paradijs. Na van de appel te hebben gegeten werden Adam en Eva uit het Paradijs verdreven. Het betekend dat ze daar onderscheidings vermogen bezitten; tussen goed en kwaad kunnen kiezen, de vrije wil wordt daarin geboren. Lang heeft de mens onbewust in de heelheid van de natuur geleefd tot het moment in de geschiedenis dat we dachten er geen deel meer van uit te maken maar ons dusdanig gingen onderscheiden dat we ons tegenover de natuur stelden. De natuur als een ding om voor eigen doeleinden te kunnen gebruiken. Dit onderscheidende , af’zonde’rende idee dat we boven de natuur staan ipv er onderdeel van te zijn was desastreus!
(Zonde = het leven en denken vanuit af-zonde-ring = het onderscheidende, itt de heelheid). Dit komt allemaal weer zo mooi tot uiting in Tolkien’s in de Ban van de Ring. De Ent Treebeard die ooit vriendschappelijk met Saruman omging en hem woudwijsheid leerde. Saruman ging echter een andere weg, hij ver-nielde de bossen, het leven, terwille van zijn proeven in oorlogsvoorbereiding. De hobbits die de grote reis aanvingen beseffen zich in een eindtijd geboren te zijn en de laatste hoofdstukken van een ‘Era’ te verwerkelijken. De ring (= de kracht van heelheid) moet terug naar waar hij ooit gesmeed werd……..
Zijn wij eigenlijk in zekere zin ook niet op een dergelijk punt aangeland beste tuinders en medemens? Deze vraag hoef je me niet te beantwoorden.
Foto: houtsnijwerk aan een huisje Maluslaan – Ada Besselink
Het geeft misschien wél aan dat we met onze gedachten een zekere realiteit creëren. We kunnen er voor kiezen te geloven dat vroeger alles beter was, dat elke trend zich zal voortzetten, en wat gaande is alleen maar erger wordt. Dit is nogal fatalistisch in mijn beleving en self-fullfilling. Er spelen altijd onzichtbare krachten, die niet meetbaar zijn, die steeds weer zorgen voor een nieuw veranderend perspectief, we kunnen het zelf in gang zetten. Zowel in fysieke, mentale, emotionele, sociale, economische, evolutionaire en wellicht kosmische systemen. In een tijd waar wanhoop op de loer ligt, troost me de gedachte dat je alle verwondering in jezelf elke dag een zetje kunt geven, je ideeën kunt nuanceren, je hart laten spreken, je eigen unieke denken de ruimte mag geven. Met alle struikelingen die daar bij horen.
We zouden ons bestaan aan de hand van tal van eenvoudige proeven kunnen beoordelen bijvoorbeeld het feit dat dezelfde zon die mijn bonen laat rijpen een stelsel van werelden als de onze verlicht. Als ik daaraan had gedacht zou me dat voor een paar vergissingen hebben behoed, dit was niet het licht waarin ik ze schoffelde.” Thoreau
De natuur en het menselijk leven zijn even gevarieerd als onze verschillende karakters, wie zal het zeggen wat het leven een ander te bieden heeft aan vooruitzichten, kwaliteiten en kruisbestuivingen van gedachten, tussen jou en mij. Zou het niet een groter wonder kunnen zijn om even door elkaars ogen te kunnen zien, ook door die van de aarde en van een plant boom of dier. We zouden alle miljoenen jaren kunnen overzien, alle poëzie mythologie en filosofie, hoe verhelderend en omvattend dit zou zijn, dit alles te overpeinzen, zittend onder een boom.
Nostradamus (arts en ziener uit de 16de eeuw): “Ieder mens is met een boom verwant, slechts in verbinding met zijn boom kan hij gelukkig zijn”.
“Geluk is verbinding”, en “grootse dingen ontstaan nooit in een dag”: Epictetus.
Bronnen/inspiratie:
stemderbomen.nl, ‘Symboliek vd Ban van de Ring’ door Mellie Uyldert, Marc Siepman: waardevolle facebookgesprekken en publicaties, wv dank Filosofie-magazine; Hellenmc Donald ‘Schemer-vluchten’, Rachel Carson ‘Kijken naar het kleine’; ‘Walden’ van H.D. Thoreau, fearlessmotivatie.com , wikipedia, Bomen en mensen, een oeroude relatie door Frank Moens en Roelie de Weerd.
Ada Besselink